Exact twee jaar terug publiceerde het World Wildlife Fund (WWF) Guianas het ontzagwekkende fotorapport waardoor de grootschalige aanwezigheid van illegale goudzoekers in het Brownsberg Natuurpark niet meer te ontkennen viel. Vandaag is Wereld Bossen Dag. In het natuurpark zijn goudzoekers nog altijd dé vaste gasten.
Een korte terugblik: In het kantoor van de commisssie Ordening Goudsector (OGS) overhandigde Gerold Zondervan, regionaal adviseur van WWF Guianas, een fotoreportage van de berg aan OGS-voorzitter Gerold Dompig. Hiermee luidde de milieuorganisatie de noodklok over milieuvervuilende en vernietigende goudzoekerspraktijken en kwam het natuurpark, ook internationaal, in de schijnwerpers terecht. “Het is al rood licht wanneer men mijnt zonder concessie, maar naar goud zoeken in beschermd natuurgebied is natuurlijk dubbelrood”, stelde Dompig.
Beroerd
“De huidige situatie is nog altijd beroerd”, vertelt een frequente Brownsbergbezoeker. “Je hoort ze gewoon vlakbij werken en ze komen steeds dichterbij.” Ook een medewerker van Stichting Natuurbehoud Suriname (Stinasu), die het beheer heeft over het natuurpark, beaamt dat toeristen op hun routes zelfs goudzoekers tegen het lijf lopen, behangen met werktuig, kapmessen en zelfs geweren. Klachten over toeristen die worden lastiggevallen zijn er echter voor zover de medewerker weet nooit geweest. “Er wordt nu ook steeds meer in de kreken die leiden naar de beroemde Leo- en Irenevallen, gewerkt.” Het water raakt bevuild met onder meer het giftige kwik waarmee de porknokkers werken.
Na de publicatie van het rapport kwam ook aan het licht dat Stinasu zelf betrokken was bij de goudzoekerspraktijken. Sindsdien is de oud-parkbeheerder veroordeeld voor het aannemen van smeergeld en goud van goudzoekers, zodat zij illegaal goud konden winnen in het bij wet beschermde natuurgebied. Het vermoedelijke wanbeheer van de stichtingsdirecteur en parkbeheerder was reden voor WWF om zijn handen van de stichting af te trekken.
Sindsdien is Stinasu overgeleverd aan eigen financiering en is ze afhankelijk van steun van het ministerie van Ruimtelijke ordening, Grond-, en Bosbeheer (RGB) om het achtduizend hectare tellende park te beheren. “Het moet gezegd worden dat de stichting hard aan het werk is om de toeristenlocaties op te knappen”, zegt Erlan Sleur, oud-Stinasumedewerker en degene die de fotoreportage maakte. “Goudzoekers zijn nog steeds bezig, maar niet meer op de schaal als voorheen.” Desalniettemin maakt hij zich nog altijd zorgen over de Brownsberg.
Taak
Vastbesloten, maar niet beschikkend over voldoende middelen om permanente controle uit te voeren, trok de OGS meermaals de berg op. Dompig laat weten dat er wat hem betreft geen oplossing voor de situatie is. “Tenzij wij daar permanent gaan staan, maar dan vraag ik me af wie dat gaat financieren.” Bovendien is het volgens de commissievoorzitter ook helemaal niet de taak van de OGS om continu te controleren en uit te zetten. Ook John Courtar van de OGS geeft aan dat de ordeningscommissie niet iedere dag bij iedere brandhaard kan zijn. “Als wij getipt worden, zijn we paraat om te assisteren. De grootste mijnvelden op de berg zijn volgens mij leeggehaald, maar zodra we onze rug keren zullen er altijd weer gelukszoekers terugkeren.” Het spreekwoordelijke licht aan het eind van de tunnel zien Dompig en Courtar in de werkvelden. Daarvan zijn er al twee ingesteld waarop de lokale goudzoekers kunnen werken.
Maar Brownsberg is niet het enige zorgenkind. De OGS houdt zich ook bezig met de goudzoekers in Koffiekamp, het Meriangebied en bij de stuwdam. Partners van de commissie zijn bij al die gevallen onontbeerlijk. En daar zit voor Dompig de crux. “Kijk, die goudzoekers bereiken die berg niet via het bos. Ze wandelen gewoon dagelijks via de toegangsweg naar binnen!”
Dompig stelt onomwonden dat Stinasu hier haar taken zwaar laat liggen. “Met hele grote machines rijden ze daar naar binnen en pas als ze met tientallen aanwezig zijn, meldt Stinasu het.” Het opknappen van de toeristenlocaties doet hieraan niets af. “Windowdressing”, noemt hij het. “De eerste taak van Stinasu is het beheren van het natuurpark, niet toerisme. Iets simpels als een vaste parkwachter bij de toegangswegen ontbreekt negen van de tien keer”, beweert Dompig.
Weinig beweging
Maar voor Stinasu is het zo makkelijk ook niet. De krant kreeg voorzitter Robby Dragman gisteren niet te pakken. In een eerder gesprek gaf hij zijn visie over de kwestie. Stinasu zit, omdat WWF zich terugtrok, zonder donoren. “We werken op eigen kracht”, stelt Dragman. Vanuit het ministerie van RGB krijgt de stichting financiële ondersteuning: SRD 750.000 voor 2014. Ook zou er een jachtopzienerspost op de berg geopend worden. De waarnemend Stinasu-directeur toonde destijds aan regelmatig met de OGS te corresponderen over acties, waarbij de OGS de stichting erop wees dat zij zelf ook beveiligingsmaatregelen moet treffen. Maar, net zoals Dompig, loopt ook Dragman tegen de beperkte mogelijkheden en capaciteiten van de Stinasu aan.
Klokkenluider WWF Guianas heeft zijn handen van de kwestie afgetrokken. Na de fotoreportage heeft deze internationale organisatie zich publiekelijk nauwelijks meer laten horen over het Brownsberg Natuurpark. Laurens Gomes, country director van WWF in Suriname, gelooft dat er nog heel veel werk verzet moet worden voordat er in Suriname aan duurzame oplossingen begonnen kan worden. “We zien bij WWF Guianas heel weinig beweging in die richting.” De acties van OGS hebben in zekere mate zin gehad, stelt Gomes. “In die zin dat het aantal is afgenomen.” Een duurzame, breed gedragen oplossing ontbreekt echter nog steeds. “Wij hebben een aantal ideeën en staan open om een rol te spelen in de oplossing van de gehele goudzoekersproblematiek.” De lokale afdeling van het WWF pleit nu vooral op toetreding bij het Miniamta (kwik) verdrag. Deze kan volgens hen voorzien in een uitvoerbaar werkplan om kwikgebruik uit te faseren en kleinschalige goudwinning in een enigszins geformaliseerde context te brengen.-.
de Ware Tijd, 20/03/2014, foto: Claudio Barker
AvO Journalistiek 